تعریف اعتبار
منظور از اعتبار، میزان ظرفیت بدهی یک مشتری است، که از طرف بنگاههای اقتصادی درعوض ارائه کالا و خدمات، یا بانکها و موسسات مالی و اعتباری که مجوز بانک مرکزی را دارند به صورت تسهیلات مالی در اختیار مشتریان قرار گرفته و مطالبات حاصل از این فعالیتها در معرض ریسک عدم بازپرداخت قرار میگیرند.
بیمه اعتبار
بیمه اعتبار به دو بخش داخلی و صادرات کالا – خدمات تقسیم میشود. طبق مقررات، قراردادهای بیمه اعتبار داخلی به صورت گروهی و فقط با اشخاص حقوقی بهشرط اینکه فعالیت اقتصادی آنها متضمن ریسک عدم بازپرداخت مطالبات حاصل، از اعتبارات اعطایی باشد منعقد میشود.
تامین مطالبات بیمهگذار یا ذینفع در رابطه با فروش کالاهای صادراتی در قالب قراردادهای گشایش اعتبار اسناد (L\C) و واگذاری اسناد در مقابل پرداخت (D\P) و واگذاری اسناد در مقابل تضمین (D\A) موضوع بیمه اعتبار صادرات است.
در حالت (L\C (Documentary Letter of Credit ، بانک متعهد میشود که میزان پرداخت خریدار به فروشنده، به موقع و با مبلغ صحیح انجام شود. بنابراین وقتی خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد. اعتبارات اسنادی در معاملات بین المللی به منظور ایجاد اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفادهاند.
در حالت Deliver Documents against Payment ) D/P)، بانک فقط در صورت پرداخت کامل وجه، اسناد را به خریدار تحویل میدهد و در غیر این صورت، موضوع عدم پرداخت وجه را به فروشنده اعلام کرده و منتظر دستور عودت اسناد و یا واگذاری آن به خریدار دیگر میماند.
اما در حالت Deliver Documents against Acceptance) D\A) ، بانک طبق دستور فروشنده، اسناد را در ازای قبول خریدار، مبتی بر پرداخت وجه برات در سررسید تعیین شده، به خریدار تحویل میدهد. بدیهی است که ریسک عدم پرداخت وجه برات، در سررسید توسط خریدار، در حالت D/A برای فروشنده بسیار بیشتر است و به همین دلیل امکان دارد که فروشنده از بانک خریدار، درخواست تعهد پرداخت وجه برات را علاوه بر قبولی خریدار بنماید.
ارائه بیمه اعتبار در سالهای گذشته
در جدول زیر چگونگی ارائه بیمه اعتبار از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۵ آمده، که در آن چند پارامتر مهم قید شده است.
اعداد و ارقام حاکی از آن هستند که در سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۹۲ و ۱۳۸۷ خسارت واقع شده به بیمهگران فعال در این حوزه بیشتر از حق بیمه عایدشده است.
تفاوت بیمه اعتبار با ضمانتنامه
اصل حاکم بر بیمههای اعتبار مشابه با سایر بیمههای بازرگانی است و بیمههای اعتبار، براساس اصل نفع بیمهای صادر میشود. با توجه به این نکته در بخش عمدهای از عملیات بیمههای اعتبار صادرات کالا و خدمات و سرمایهگذاری و بیمههای اعتبار داخلی، بیمهگذار و ذینفع بیمهنامه، شخصیت واحدی حساب میشوند و این امر از مهمترین موارد تمایز بیمهنامههای اعتبار از ضمانتنامه رایج درکشور است.
اما ازلحاظ حقوقی، قانون عقد ضمان میگوید، هرگاه شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد؛ متعهد را ضامن، طرف دیگر را مضمونعنه و شخص ثالث را مضمونعنه اصلی یا مدیون اصلی میگویند.
حال آنکه، بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد میکند در ازای پرداخت حقبیمه معینی ازطرف دیگر در صورت وقوع حادثه خسارت وارد بر او را جبران کرده و یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمهگر و طرف تعهد را بیمهگذار مینامند.
با توجه به تعاریف بالا فرق اساسی ضمانتنامه و بیمهنامه در وقوع حادثه و ریسکهای مرتبط با ضمانتنامه برای آن است. دقت داشته باشید به دلیل اینکه اصولا موضوعی تعریف نشده که درصد احتمال وقوع آن از قبل مشخص شده باشد، محصول بیمهای نمیتواند براین اساس بهرهبرداری شود.
براساس قانون بیمه، هرگاه معلوم شود خطری که برای آن بیمه در نظر گرفتهشدهاست، قبل از عقد قرارداد آشکار بوده است، قرارداد بیمه باطل است. پس با توجه به روشن بودن تعهد ضامن در ابتدای عقد، بیمهنامهای تحت عنوان «ضمانتنامه» نمیتواند تعریف شود.
در قسمت بعدی این مقاله، به معرفی انواع بیمههای اعتبار پرداخته و آییننامهها و مقررات حاکم بر آن را برای شما ذکر خواهیم کرد.
پیام بگذارید